Creative Commons

Niemand kan u beletten om met de toets “Print Screen” foto’s te kopiëren vanaf web­pagina’s. De wederrechtelijke publicatie van dergelijke kopieën op websites is echter ris­kant. Steeds meer advocaten zien dit namelijk als een belangrijke potentiële bron van in­komsten. Daarom sluiten ze graag overeenkomsten met fotografen om deze fraude op te sporen en te vervolgen, vaak op basis van de formule “no cure, no pay” die profijtelijk kan zijn voor advocaten en fotografen. De eersten mogen immers een hogere commissie in rekening brengen, de laatsten verliezen nooit en kunnen alleen maar winnen. Deze ont­wikkeling belemmert de uitwisseling van foto’s en ander creatief materiaal.

Daarom hebben drie voorstanders van een meer open regeling van auteursrechten, Lawrence Lessig, Hal Abelson en Eric Eldred, de non-profitorganisatie “Creative Commons” (CC) opgericht. CC dateert uit 2001 en is gevestigd in Mountain View (Californië), waar ook het hoofdkantoor van Google zetelt. Inmiddels is CC de meest bekende en gezaghebbende organisatie voor open auteursrechten op het internet. Ter verwezenlijking van haar doel­stellingen hanteert CC vijf belangrijke licenties waarvan de volgende tabel de essen­ties pre­senteert, samen met pictogrammen en afkortingen om de communicatie tus­sen ma­kers en gebruikers te verhelderen en te stroomlijnen.

pictogram omschrijving afkor­ting toelichting
creative commons publiek domein Publiek domein
(public domain)
(no copyright)		 PD Dit werk behoort tot het publieke domein. Het mag zonder kosten onbeperkt worden ge­bruikt, ook in aangepaste vorm en ook voor com­mer­ciële doeleinden.
creative commons naamsvermelding Naamsvermelding
(attribution)		 BY Licentienemers mogen het werk alleen ko­piëren, verspreiden, tentoonstellen en uit­voeren, en af­geleide werken maken wan­neer zij de auteur of licentieverstrekker op een door deze ge­speci­fi­ceerde manier ver­melden. (Sinds 2004 moet de auteur altijd worden vermeld.)
creative commons niet commercieel Niet-commercieel
(non commercial)		 NC Licentienemers mogen het werk alleen kopiëren, verspreiden, tentoon­stellen en uit­voeren, en af­geleide werken maken voor niet-commerciële doel­einden.
creative commons geen afgeleide werken Geen afgeleide werken
(no derivatives)		 ND Licentienemers mogen het werk alleen kopiëren, verspreiden, tentoon­stellen en uit­voeren in on­gewijzigde vorm. (Zij mogen geen afgeleide wer­ken maken.)
creative commons gelijk delen Gelijk delen
(share alike)		 SA Licentienemers mogen afgeleide werken alleen verspreiden onder dezelfde licentie als het oor­spronkelijke werk. (Deze voorwaarde maakt van de licentie een copyleft-licentie.)
Het is toegestaan om de vier laatste licenties samen te gebruiken. Zo kunnen ze de volgende zes zinvolle combinaties vormen.

CC BY
creative commons - naamsvermelding
CC BY-SA
creative commons - naamsvermelding - gelijk delen
CC BY-ND
creative commons - naamsvermelding - geen afgeleide werken
CC BY-NC
creative commons - naamsvermelding - niet-commercieel
CC BY-NC-SA
creative commons - naamsvermelding - niet-commercieel - gelijk delen
CC BY-NC-ND
creative commons - naamsvermelding - niet-commercieel - geen afgeleide werken
Aan deze combinaties mag een nummer worden toegevoegd dat de versie van de licentie vermeldt. Enkele voorbeelden: CC BY 2.0, CC BY-SA 3.0 en CC BY-ND 4.0.


Welke vermelding bij een foto doet voldoende recht aan de maker ?
De website van CC vermeldt twee voorbeelden. In het volgende kader zijn deze “vertaald” op basis van een foto die zich leent voor sites van de Alliance Française.

Kerngegevens van de foto

titel : Château de Versailles - Chapelle Royale
fotograaf : Thomas Favre-Bulle
adres van fotograaf op Flickr : http://www.flickr.com/photos/lnx/
licentie : CC BY-NC
ideale wijze van toekenning : redelijk aanvaardbare wijze van toekenning : toekenning bij headerfoto’s  (oude websites AFPB)  :
  • De ruimte voor headerfoto’s op de oude websites van de AFPB biedt geen plaats voor de toekenning. U zou de toekenning kunnen invoegen op de eerste regel(s) van het blok “inhoud”. Dit blok is de ruimte waarin u alle informatie publiceert over uw Alliance.
toekenning in brochures, jaarprogramma’s, programmaboekjes en flyers :
  • De Australische tak van Creative Commons heeft het document “Attributing Creative Commons Materials” gepubliceerd met voorbeelden van toekenning. De sectie “Offline attribution” (vanaf pag. 6) vermeldt voorbeelden voor drukwerk.
toelichting :
  • De hyperlink bij de titel is gelijk aan het internetadres van de foto. Deze hyperlink is i.v.m. zijn lengte (256 tekens) niet in de tekst van deze pagina opgenomen. Maar als u op de hyperlink klikt, verschijnt hij in volle lengte in de adresruimte van uw internetbrowser.
  • De hyperlink bij de naam van de fotograaf verwijst in dit voorbeeld naar het adres van zijn hoofdpagina op Flickr.
voorbeelden :
  • De vermeldingen onder de foto’s op de pagina  “Bienvenue”  van deze website tonen een adequate toekenningswijze.

Zijn de licenties herroepbaar ?
Mag de maker de CC-licentie van een werk enige tijd na de publicatie minder ruim maken ?  En zo ja, wat zijn de gevolgen ?  Dat mag inderdaad, maar tegelijkertijd zijn alle CC-licenties onherroepbaar. Dit betekent bijvoorbeeld het volgende. Besluit een maker om per 1 januari 2014 de licentievoorwaarden van een eerder gepubliceerd werk te ver­smallen, dan geldt de nieuwe licentie alleen voor wie dat werk in 2014 of later voor het eerst gebruikt. Deze mutatie heeft geen gevolgen voor personen die dat werk vóór 2014 voor het eerst gebruikten. Er verandert dus niets voor bestaande gebruikers. Ze krijgen zekerheid en hoeven niet te letten op eventuele mutaties. De CC-licentie bij het eerste gebruik geldt voor altijd. Wie zich daaraan houdt, is permanent gevrijwaard van schade­claims.

Creative Commons
Ten things about images on Wikipedia
Wikipedia  •  Copyright  •  FAQ
Why Using Creative Commons Licensed Materials Is Not As Easy As It Looks
Attributing Creative Commons Materials (met voorbeelden voor drukwerk)
H. Crijns  •  Webfoto’s en auteursrechten  •  notitie voor webmasters AFPB